Qillqay tikraqkuna: Abudemio Porras Martínez, Isabel Porras Campos
Hatun llapan puruririykuna allin kaptinqa, llaqtakunapas sumaq qawasqaskanmam, llaqta runakunapas allinta kawsakuptinqina chaywansi qatipachwan. chaysi llapan puririykuna qawariq, lliwta qawarinan llapa karrukunapas, huk purinakunatapas, pacha mamanchikta yupaychaspa, llapanchik qispispa waqaychasqa kananchikpaq, chayna kaytam qatun llaqtapiqa qaypachwan.
Kunan kay qawasqaymanqinaqa, Peru suyupi manam allintachu rurachkanku kay puririykunapi, llaqta runakunapa munasqanmanqina allin kawsanankupaq.
Qinaptinqa ¿imapitaq Lima llaqtapi pantachkanku?
Achkan kay allin kawsay kamachikuykunapi mana allin rurasqa kachkan, chaymi Peru suyu kachkan qanchis ñiqipi churasqa kay pachapi, karrukunapa chaqwanakuspa qarkanukusqanpi, chaynallataq America suyupipas Bogotapa qipallanpi kachkanchik kaytam nin.
Pisikay Sasachakuykuna:
- Mana riqsisqa ruraykuna llumpay – manan kanchu huk allin hatun puririykuna qawariq.
Lima llaqtapi tarikun puririykunapi llumpay mana risqina ruraykuna, mana pitapas waqaychanchu, llumpayta qachachan, mana allin chaninchasqa, mana qispinapaqqina. Kaykunam sasachan llaqta ukupi allin hatun puririykuna qaypanata. Kay mana risqisqa puririykunaqa paqarimurqa waranqa isqunchunka watakunataraqmi, mana llaqtakunapi qawarirqakuchu puririykunamanta kamachikuykunata sumaq llaqtaruna purinampaq.
Kunankunam kay hatun puririykunamanta, llaqtapi allinta allichayta munachkanku; qinaptiñataqmi manaña tupanchu kay hatun puririykunapanisqan yachaykunawan. Kaynam Lima llaqtapi samay wayrawam puriq qatun karrukunata rantichkanku: qinallataqmi kay karrukunapa pisilla ukun, punkunpas mana qaypay atina, unquq niraq runakuna qispiypi sasachakunku, chaynallataq wawa apanakuna, unquqkunapa tiyananpas yaykunchu. Tukunapaq niyman rantichkanku hatun karrukunata samay wayrawan puriqta; ichaqa manayá Lima llaqtapa qinataq Peru suyupa munasqanmanqinachu.
- Mana allinta patachaspa, llumpay qipataña allichay munay.
Kay puriykunapi kamachikuqkuna, chaynallataq lliw llaqta umalliqkunapas llumpay qipatañam sasachakuykunata qawaspa ima allin ruraytapas yuyarinku, mana ñawpaqmanta chiqapta qamutaspa, sumaqta patachaspa, llaqta ukupi ñankunata allinta rurankuchu. Kaymi chay kunan qawakun qunqaymanta cicloviasnisqanta rurarunku karrupa purinanpi, chay mana allinchu ciclistakuna purinanpaq, aswanqa wañuytapas tarinmanku. Manayá tuqurukunawan churaruspa karrupa purinanpi cicloviasnisqa yachakachiy yanapanchu llapa llaqtarunakuna munasqanmanqina purinampaq.
Chaynallataq kay qillqapi qawarichinaypaq kachkan, chay ñankuna karrupa purinan, imaynam cilovianisqan mana sumaq waqaychasqa tarikun, uchkullaña karrupas mana puriyta atinchu, aswanqa wañuykunapas kanmi chaymanqina. Kay llapa karrupa sarusqan runakunamanta quñuyman nisqanmanqina sapa waranqa tatkipi yaqa Chunka uchkus kan Lima llaqtapi. Chaynallataq ONG Luz Ámbar nisqanmanqinapas yaqa qanchis chunka sasaymi llapa karrupa purinan Lima llaqtapi mana allinchu. Kayta willakun tayta Villegas, 2018.
- Willakuykunam mana kanchu.
Chaymantapas kachkanmi llaqtakuna allin qawasqa kananpaqqa, kikillamanta rimarinman willakuykuna pirqakunapi llimpisqa kaptin, chay willakuyqa kanman imayna karrukuna kasqanmanta, chaynallataq maynin purinankunamanta, qinallataq kanman qayanapaq yupaykuna, celularwan qatipakuna, huk niraqkunapas.
Kay hatun puririykunamanta manaraqmi Lima llaqtapi sumaq ima willakuykuna allin rurasqachu. Chaymi pipas Lima llaqtaman pampanta, utaq waranta chayaspapas mana ima willakuyta tarispa mayman riytapas mana atinchu. Kaymi kachkan llapa avionkunapa chayanan Jorge Chavez nisqanpipas manam ima willakuykuna tarikunchu, imayna suyuchakunam chayanapaqpas. Mana riqsiy ruray Peru suyupi llumpayllaña kay celularpi qatipana Google maps nisqampas manam yanapanchu karrukunapa purinanmanta, chaynallataq mana tarinchu bicicltawan puriqkunapaq, manaraq lliw llaqtapi allin rurasqaraqchu.
Paskaykuna:
Ancha Sasachakuykuna kay qillqapi qawasqanchikman qina kachkan, chaymi llaqta umalliqkuna chaynallataq puririykunapi kamachiqkunapas kayta allinta qawarinmanku. Chaynallataq llamkananku qallariyninmanta sumaqta, mana qipataña yuyarispa yanqakuna ruranampaq, chaykama llaqta runaqa sasachakuypiña kachkanku. Chaymanta maskanmanku allin karruta ichaqa mana Pachamama qachachaqllatachu, qinaqa lliw runakuna waylalla yaykunanpaq, wawakuna apana, chaymanata unquqkunapa apananpas yaykunanpaq qatun karru kanman. Qinallataqmi llaqtarunapaqqina kusa puririykunata takyachinmanku, purinan ñantapas allinta ruraspa chaynalltaq lliwta waqaychaspa. Qipallataña niyman paqarichinmanku chay karrukuna qawanata mayman risqanpas willakuykunata, llapan kaypikaq runakuna, chaynallataq huklawmanta qamuqkunapas, chayta qawarispa rinankuman utqayman chananpaq
Leave a Reply